انواع موزه :
گونه بندی اولیه ای که در بسیاری از کشورها هنوز متداول است و همچنان در
اسامی کمیته های تخصصی ایکوم دیده می شود تمایز بین موزه های صنایع دستی،
هنرهای کاربردی، تاریخ، مردم شناسی، علوم طبیعی، دانش و فناوری، موزه های
منطقه ای، محلی و موزه های تخصصی است. در عین حال سیر تحول موزه ها از جنگ
دوم جهانی به این سو به تدریج مرزهای بین رشته ها و مجموعه ها را از میان
برداشته است. اکنون موجه تر به نظر می رسد که موزه ها را به انواع زیر
تقسیم کنیم.
۱- موزه های هنری
۲- موزه های تاریخی
۳- موزه های تخصصی
۴- موزه های علمی
۵- موزه های فنی و صنعتی
موزه های تاریخی:
آثار و اشیای قدیمی را که می توانند گویای زمینه و پیشینه مردم شناسی و باستان شناسی و تاریخی باشند در خود جای داده اند.
موزه های تخصصی:
آثار تاریخی و هنری و فنی را به مناسبت های ویژه در معرض دید مردم قرار می
دهند.م دو نوع این موزه ها را به موزه در هوای آزاد و موزه محلی موسوم کرده
اند.
موزه های علمی:
گیاهان، جانوران، سنگها، خاکها، سنگواره ها و آنچه دست بشر در خلق آنها
دخالت نداشته است. تهیه و نگهداری می کنند که به انواع موزه های تاریخ
طبیعی، جانوران زمینی، گیاهان، ماهی ها و جانوران دریایی طبقه بندی می
شوند.
موزه های علمی مهم ترین و فعالترین موزه ها هستند. موزه های علوم طبیعی م
یباید نقش ویژه ای در آگاه سازی و متقاعد ساختن مردم ایفا کنند و در سطح
علمی اسنادی (بالغ بر میلیون ها نمونه) که پیشرفت دانش را از دیدگاه رشته
های متعدد میسر می سازند در اختیار پزوهندگان قرار دهند.
موزه های فنی و صنعتی:
ساخته های فنی و صنعتی انسان را درزمینه های اختراعات، اکتشافات، وسایل
نقلیه، ماشین آلات و مانند آنها را به نمایش می گذارند و به نام های موزه
اختراعات، موزه اکتشافات، موزه ماشین آلات و موزه وسایل نقلیه و غیره موسوم
شده اند.
موزه های هنری:
آثار و اشیای زیبایی درباره ی نقاشی، معماری و مجسمه سازی و غیره را
گردآوری می کنند و آنها را به موزه های نقاشی، معماری و مجسمه سازی، هنرهای
تزئینی و صنایع دستی، لوازم خانگی، موزه خط و خطاطی، کتاب و صحافی، موزه
سرامیک و کاشی، موزه قالی و قالیبافی، موزه کنده کاری و منبت کاری و صنایع
چوبی، موزه گوهری و سرانجام منسوجات طبقه بندی می کنند.
انواع موزه ها:
موزه ها را به شکلهای گوناگون طبقه بندی کرده اند. موزه های تاریخ و باستان
شناسی، موزه های فضای باز، موزه های مردم شناسی، کاخ موزه ها، موزه های
علوم و تاریخی طبیعی، موزه های منطقه ای(محلی)، موزه های سیار (گردشگری)،
پارک موزه ها، موزه های سلاح (نظامی)، موزه های اندیشمندان (خانه هنرمندان)
موزه تاریخی و باستان شناسی:
دید تاریخی دارند و بیانگر سلسله و دوره های تاریخی هستند. بیشتر این آثار
براثر کاوش های باستان شناسی به دست آمده اند و بیانگر فرهنگ و تمدون گذشته
و تلفیق کننده علم، هنر و دانش یک ملت یا یک قوم هستند. چنین موزه هایی
مادر نامیده می شوند. موزه ملی ایران ( ایران باستان) موزه ملی ورسای در
فرانسه و موزه تاریخ درواشینگتن از این نوع هستند.
موزه فضای باز:
با ایجاد این موزه ها می توان به معرفی یافته ها و داده های مهم باستان
شناسی کمک بزرگی نمود زمان یکه یک کاوش علمی باستان شناسی منجربه نتایج
مطلوب و کشف آثار ارزشمندغیر منقول می شود و قابل انتقال به موزه ها نیست.
بافراهم آوردن شرایط و امکانات لازم مکان مورد نظر را جهت بازدید عموم مهیا
می نمایند. این امر در اصطلاح به موزه فضای باز مشهور است. از جمله این
موزه ها می توان تخت جمشید در شیراز و محوطه تاریخی هگمتانه در همدان اشاره
نمود.
این موزه ها در دیگر کشورها مانند چین و یونان و برخی از کشورهای اروپایی
نیز معمول است. دراستان خراسان محوطه تاریخ بندیان در گز که دارای گچ بری
های بسیار زیبایی از دوره ساسانیان است و همچنین محوطه تاریخی شا یاخ
نیشابور می توانند مکان مناسبی برای این امر باشند.
موزه های مردم شناسی:
فرهنگ و آداب و رسوم، اعتقادات، پوشاک و سنن اجتماعی حاکم بر جامعه را نشان
می دهند. موزه مردم شناسی تهران و حمام گنجعلی خان کرمان از این نوع
هستند.
کاخ موزه ها:
بنا یا اثر تاریخی هستند که از گذشتگان به دست ما رسیده و بیانگر وضعیت و
نحوه زندگی صاحبان آن است. ممکن است در این بنا اشیای تاریخی و نیز آثار
هنری از جمله نقاشی روی دیوار، گچ کاری و… وجود داشته باشد. کاخ موزه ها
معمولا در مراکز حکومتی به وجود می آیند. هدف از تاسیس این موزه ها به
نمایش گذاشتن اثر و بنای تاریخی و نیز عبرت آموزی است. مجموعه کاخ های
سعدآباد تهران وباغ ملک آباد مشهد از این موزه ها هستند.
موزه های هنری:
انواع هنرهای تجسمی و تزئینی که از زیبایی شناسی بالایی برخوردارند را به
نمایش در می آورند و معمولا بازدید کنندگان زیادی نیز دارند. موزه هنرهای
زیبا در تهران و موزه هنرهای تزیینی در اصفهان از این نوع هستند.
موزه علوم و تاریخ طبیعی:
تجربه های علمی براساس شواهد و وسایل کاری و تاریخی طبیعی که در بر گیرنده
گونه های مختلف گیاهی به ویژه جانوران است را به نمایش می گذارند.موزه
تاریخ طبیعی اصفهان و موزه علوم و تاریخ طبیعی مشهد از این نوع هستند.
موزه های محلی یا منطقه ای:
بیانگر و نمودار فرهنگ یک منطقه و یا یک محله خاص هستند و صرفا آثار و
اشیای تاریخی همان منطقه را به نمایش می گذارند. موزه شوش، تخت جمشید و
موزه توس در خراسان از این نوع هستند.
موزه های سیار: برای پیشبرد سریع اهداف فرهنگی و به دلیل عدم امکانات موجود
در مناطق و شهرهای محروم شکل می گیرند. این موزه های فرهنگ های گوناگون را
در مکان های مختلف در معرض دید عموم می گذارند. اگر به این موزه ها توجه
کافی شود بسیار تاثیر گذار خواهند بود.
پارک موزه ها:
به دلیل داشتن ابعاد گوناگون علمی و فرهنگی و جاذبه های تفریحی و آموزشی و
نیز تفریحی از اهمیت زیاد برخورد دارند چرا که مسایل زیستی و طبیعی را زا
نزدیک برای مردم به نمایش می گذارند. ویژگی مهم این موزه ها این است که
عموم مردم می توانند از دیدن آنها بهره مند شوند. در ایران ایجاد پارک موزه
سابقه ندارد ولی در کشورهایی مانند چین و کره شمالی مرسوم است.
موزه های نظامی:
روند تاریخی انواع سلاح های نظامی و جنگی را در معرض دید همگان قرار
میدهند. این نوع اشیا شامل لباس های نظامی رزمی، اسلحه و دیگر وسایل رزمی
نیز هستند.
موزه های اندیشمندان (خانه هنرمندان):
برای ارج نهادن به هنرمندان، نویسندگان، مخترعان و مفاخر جامعه، معمولا پس
از درکذشتشان در خانه شخصیشان پدید می آید و در برگیرنده وسایل شخصی، وسایل
کار و آثار ایشان است. این موزه ها بیشتر در کشور های اروپایی مرسوم است.
خانه شکسپیر نویسنده مشهور انگلیسی و ادیسون مخترع برق در امریکا از این
نوع است. در ایران هم خانه بزرگ مرد موسیقی استاد ابوالحسن صبا تبدیل به
موزه شده و دربرگیرنده تابلوهای نقاشی، تالیفات و اموال شخصی وی است.
