این
خانه شامل حدود 85 اتاق و چندین حیاط است که قدیمی‌ترین آن حیاط بیرونی و
اندرونی است. خانه عامری‌ها در دوران قاجار به وسیله شخصی به نام
سهام‌السلطنه عامری فرد توسعه یافت و بناهای دیگری به آن اضافه شد. مساحت
عرصه این مجموعه که از چند خانه مجزای مجاور و در ارتباط با یکدیگر شکل
گرفته در حدود ۹۰۰۰ متر مربع است و مشتمل بر 3 خانه با 5 حیاط مرکزی به
صورتی اندرونی و بیرونی همراه با فضاهای سرپوشیده متعدد و متنوع است.
فهرست مطالب
موقعیت
تاریخچه خانه عامری‌ها در کاشان
مشخصات فنی مجموعه عامری‌ها کاشان
تزیینات
معماری خانه عامری‌ها در کاشان
فضاها
سرداب
شاهنشین
آینه‌خانه
بهاربند
پنج دری
هفت دری
هشتی ورودی
درب ورودی
ایوان تابستانی و زمستانی
حوضخانه
بادگیر خانه عامری‌ها کاشان
شیشه‌کاری‌ها
پوشش‌های بدنه داخلی و خارجی
تزیینات سقف و گنبد
درودگری سه دری‌ها
کاربندی و مقرنس زیر سقف
حمام اختصاصی خانه عامری‌ها
عناصر بصری
خانه ابراهیم خلیل‌الله خان
نقب
حیاط بیرونی خانه ابراهیم خلیل‌الله خان
خانه یوسفیان
سیم کاهگل
حیاط یوسفیان
درب ورودی خانه یوسفیان
خانه رئیسیان
فضاهای خانه رئیسیان
خانه حشمت‌الله خان
شرح مواردی درباره خانه‌های مناطق کویری
مصالح مورد استفاده در خانه عامری‌ها
تامین نور در خانه عامری‌ها
نمای خانه عامری‌ها
تصاویر خانه عامری‌ها در کاشان
بخشی از مطلب
کاشان یکی از مهمترین شهرهای تاریخی و مهد تمدن و فرهنگ سنتی ایرانی است
که در مرکز ایران و در ۲۲۰ کیلومتری جنوب پایتخت قرار دارد. این شهر، شهری
با اصالت و با مشاهیر علمی و ادبی متعدد است و نقش پررنگی در صنعت گردشگری
ایران ایفا می‌کند. عده‌ای از مورخین، کاشان را با اصالت‌ترین و اولین شهر
اصیل ایران و جهان می‌دانند. جاذبه‌های گردشگری و اقلیمی این شهر که دارای
دو منطقه کوهستانی و کویری است، آن را به یکی از سکونتگاه‌های مهم ایران
بدل ساخته است.
نمای کلی خانه عامری های کاشان
تپه سیلک کاشان خاستگاه اولین تمدن شهرنشینی ایران مرکزی است که در ۳
کیلومتری جنوب غربی این شهر قرار دارد. محوطه باستانی سیلک که در منطقه فین
کاشان واقع شده است، قدمتی در حدود هفت هزار و پانصد سال دارد. متون
تاریخی به جا مانده از اوایل دوره اسلامی، از کاشان به عنوان شهری کوچک یاد
کرده‌اند. بنابرین می‌توان موقعیت برجسته فعلی آنها را در گرو توسعه‌های
بعدی در فلات ایران و همچنین موقعیت مرکزی این شهر در سده‌های اخیر دانست.
سر در خانه عامری های کاشان
شهر کاشان طی حمل مغولان در قرن هفتم هجری ویران شد و کمی بعد دوباره
بازسازی گردید. در دوره صفویه، کاشان یک بار دیگر مورد توجه قرار گرفت و به
تفرجگاه بسیاری از پادشاهان و ثروتمندان بدل شد که رونق تجاری و افزایش
ثروت عمومی این منطقه را به دنبال داشت. علی‌رغم آشوب‌های پس از زوال سلسله
صفویه و زلزله بزرگی که در دوره کریم خان زند بخشی اعظمی از کاشان را
ویران کرد، این شهر توانست موقعیت خود را تا حدود حفظ کند. لکن در اواخر
دوران قاجار به دنبال ناتوانی کاشان در رقابت با نساجی صنعتی اروپا، این
شهر رو به زوال رفت.
ورودی خانه عامری های کاشان
شهر کاشان مملو از آثار باستانی و بناهای تاریخی بی‌نظیری است که من جمله
اهم آنها می‌توان از باغ فین، چشمه سلیمانیه، مجموعه تاریخی بازار، خانه
بروجردی‌ها و مدرسه آقا بزرگ کاشان نام برد. خانه عامری‌ها یکی دیگر از
خانه‌های تاریخی کاشان است که در خیابان علوی محله سلطان میز احمد کاشان
قرار دارد و ساخت آن به دوران زندیه باز می‌گردد. این خانه که شکل کنونی آن
نتیجه اقدامات سهام‌السلطنه در دوران قاجار است، در نهایت توسط سازمان
میراث فرهنگی و با استفاده از اعتبارات تبصره ۳۶ مرمت شد و پ به اقامتگاه
گردشگران داخلی و خارجی تغییر کاربری داد.
تاریخچه خانه عامری‌ها کاشان:
تاریخچه خانه عامری‌ها کاشان
خانه عامری‌ها در دوران زندیه بنا شده است و یکی از بزرگترین خانه های
تاریخی شهر کاشان به شمار می رود. این خانه تاریخی که رد زمان فرمانروایی
کریم‌خان زند ساخته شده است، دنباله سلسله اقداماتی به شمار می‌رود که به
خلق آثار بی‌مانندی همچون بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل، باغ نظر،
عمارت کلاه فرنگی، ایوان تخت مرمر و خلوت کریم‌خانی منجر شد. خانه
عامری‌های کاشان، یکی از بزرگترین خانه‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود که
پیش از زلزله مهیب سال ۱۱۹۲ هجری قمری ساخته شده است. لکن شکل فعلی خانه
عامری‌ها کاشان، مدیون مرمت و توسعه آن در دوره قاجار است.
حیاط تاریخچه خانه عامری‌ها کاشان
مالک اولیه خانه عامری‌ها کاشان، ابراهیم خان کلانتر بود. لکن این خانه
تاریخی در دوره قاجار به سهام‌السلطنه اعطا شد. وی که شخصی عرب تبار بود،
طی محاصره کاشان توسط آغا محمدخان به یاری حاکم وقت کاشان شتافت و خطر را
دفع نمود. حاکم وقت کاشان نیز به عنوان قدردانی از سهام‌السطلنه، این عمارت
را که در دوره زندیه ساخته شده بود و امروزه با نام خانه عامری‌ها شناخته
می‌شود را به وی پیشکش نمود. با این حال این بنا شهرت خود را از مالکیت
ابراهیم خلیل خان عامری، از اعیان و اشخاص بانفوذ شهر در دوران قاجار و پسر
ارشد سهام‌السطلنه، به ارث برده است.
1 تاریخچه خانه عامری‌ها کاشان
به دنبال درگذشت سهام‌السطلنه، حیاط‌ها و اندرونی این خانه در اختیار پسر
ارشد وی، ابراهیم خلیل خان عامری قرار گرفت و بقیه ساختمان نیز به افراد
دیگر این خاندان سپرده شد که تفکیک و فروش آن در سال‌های بعد را به دنبال
داشت. معماری منحصر به فرد خانه عامری‌ها و عناصری همچون پنج‌دری‌ها،
پنجره‌های ارسی و تزیینات وصف ناپذیر آن در کنار بادگیرهایی که در بلندترین
بادگیرهای کاشان به شمار می‌روند، آن را به باشکوه‌ترین خانه تاریخی کاشان
بدل کرده است.
معماری خانه عامری‌ها:
معماری خانه عامری‌ها
مجموعه تاریخی عامری‌ها که از چند خانه ی جداگانه و مرتبط با یکدیگر شکل
گرفته است، مساحتی بالغ بر ۹۰۰۰ متر مربع دارد و در زمره یکی از بزرگترین
خانه‌های مسکونی ایران قرار می‌گیرد .مجموعه خانه عامری‌ها نمونه‌ای کامل
از یک خانه کویری کاشان است که سنت، تجدد خواهی، شکوه، آرامش هنر و
طراحی‌های هنرمندانه فضا را در میان خشت و آجرهای خود در آغوش کشیده است.
این خانه دو حیاط مستقل از هم برای دو بخش اندرونی و بیرونی دارد و دارای
حیاط سوم رو‌بازی با نام بهار بند است. از ویژگی‌های اصلی خانه عامری‌ها
کاشان می‌توان به وسعت حیاط‌ها و فضاها و تزیینات آن اشاره کرد.
معماری خانه عامری‌ها در شب
سرداب، شاهنشین، آینه خانه، هفت دری، هشتی ورودی، ایوان تابستانی، ایوان
زمستانی، حوضخانه، بهار بند و دو باد گیر مرتفع را می‌توان مهمترین
فضاهای خانه عامری‌ها کاشان به شمار آورد که در کنار تزئینات مقرنس،
قطاربندی و رسمی‌بندی، یزدی‌بندی بسیار مفصل ایوان و نقاشی‌های رسمی و
تذهیب سقف سرداب این بنا مجموعه‌ای سحرانگیز را پدید می‌آورد. خانه
عامری‌ها شامل حدود ۸۵ اتاق و چندین حیاط است که قدیمی‌ترین آنها، حیاط
بیرونی و اندرونی است و از ۳ خانه با ۵ حیاط مرکزی به صورت اندرونی و
بیرونی همراه با فضاهای سرپوشیده متعدد و متنوع تشکیل شده است.
حیاط اصلی خانه عامری های کاشان
مهمترین قسمت این مجموعه، خانه‌ی عامری‌ها است که دارای دو بخش اندورنی و
بیرونی با ایوانهای بلند، شاهنشین ۷ دری و چندین اتاق ۳ دری و حوضخانه
است. انواع تزیینات نیز بر روی نمای خارجی حیاط‌ها و درون ساختمان به چشم
می‌خورد. خانه‌ی عامری‌ها در میان خانه‌های کاشان دارای بلندترین بادگیر
نیز هست. چهار حیاط بیرونی، اندرونی، مهمان‌خانه، حیاط خدمه و سوارکاران
نظامی نیز در این بنا وجود دارد و سه حیاط دیگر، در اختیار اقوام
سهام‌السلطنه بوده است. با این حال در تمامی حیاط‌های خانه عامری‌ها کاشان،
اصل تقارن در ضلع شمالی، جنوبی، شرقی و غربی رعایت شده است.
حیاط خانه عامری های کاشان در شب
حیاط‌های خانه عامری‌ها در کاشان، دارای حوضخانه هایی بودند که در تابستان
مورد استفاده قرار می‌گرفتند. سراسر نمای خارجی حیاط‌ها و حتی برخی
پوشش‌های داخلی این خانه تاریخی، با انواع تزیینات ایرانی زیبا و
هنرمندانه‌ای همچون گچبری، یزدی‌بندی، رسمی‌بندی، مقرنس، نقاشی روی گچ،
درودگری، منبت‌‍کاری، گره‌چینی و برخی از هنرهای تزیینی دیگر پوشیده شده
است که شکوه و زیبایی آن را دو چندان می‌کند. علاوه بر ایت، خانه عامری‌ها
کاشان، دارای حوضخانه، دو بخش اندرونی و بیرونی همراه با ایوانهای رفیع و
شاه‌نشین‌های هفت دری و تعداد زیادی اتاق‌های سه دری است که در اطراف حیاط
با ریتمی موزون و به صورت قرینه مستقر شده‌اند و به حفظ اصل تقارن نیز در
تمام اضلاع آن کمک می‌کنند.
معماری داخلی خانه عامری های کاشان
سوای وسعت و بزرگی مجموعه عامری‌ها، وجود حمام اختصاصی زنانه و مردانه از
دیگر ویژگی‌های منحصر به فردی به شمار می‌رود که این خانه تاریخی را از
سایر خانه‌های تاریخی کاشان متمایز می‌سازد. این حمام‌ها که شکل ساده‌تری
از حمام‌های عمومی شهر کاشان به محسوب می‌شوند، با توجه به فاصله صد متری
این خانه با حمام تاریخی ‘سلطان امیراحمد’ موید این امر هستند که تنها مختص
افراد حاضر در این خانه ها بوده‌اند.
نمای کلی خانه عامری های کاشان
در مرمت این اثر بهترین استاد‌کاران کشور همکاری داشته‌اند. بخش‌های تخریب
شده خانه، با کشف عکس‌های تاریخی، بازسازی شد. مرمت خانه توسط
فارغ‌التحصیلان مرمت که کارهای موفقی داشته‌اند انجام گرفته‌است. این خانه
گچ‌بری‌ها و تزئینات زیبایی دارد. از جمله مهمترین نقش‌های خانه، نقاشی
مظفرالدین شاه قاجار است که از اقامت یک شبه وی در این خانه نشات می‌گیرد و
بنا بر روایات مردم محلی همزمان با عزم پادشاه وقت قاجار مبنی بر سفر به
کاشان طراحی شده است. خانه عامری‌ها من جمله معدود خانه‌های تاریخی ایران
به شمار می‌رود که دارای نقبی مخفی به منظور ترک ناگهانی خانه است. لکن به
نظر می‌رسد که گذشت سال‌ها این نقب را در زیر خروارها خاک دفن کرده است.
و....
