اگرچه
شناخته شده‌ترین سازه کهن ایران که «تخت جمشید» است با شیوه نعل-پایه
برکشیده با این حال طاق و گُنبد که خود نوعی طاق است از سالیان بسیار دور
در معماری ایرانی کاربرد داشته است؛ کهن‌ترین آن پرستشگاه چُغازنبیل است که
به ۱۳۵۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد. همچنین به تپه نوشیجان (دوران ماد)، سد
درودزن (دوران هخامنشی) می‌توان برای نمونه هایی دیگر اشاره داشت. به طور
کلی شیوه «طاق و چفد» در ایران با روی کار آمدن شیوه پارتی در معماری
ایرانی رواج یافت و پس از آن در شیوه‌های پسایند اسلامی روند چشمگیر خود به
سوی رشد و کمال را ادامه داد. طاق در دوران پیش از اسلام در ایران بیشتر
به صورت مازه‌دار پیاده می‌شده که سازه برجسته آن طاق کسری و کاخ
اردشیر(دوران ساسانی)است، هرچند موارد تیزه‌دار یا جناغی هم جسته گریخته به
کار برده می‌شده است. دوره اوج کاربری طاق جناغی به دوران پس از اسلام
بازمی‌گردد که از این میان طاق با چفد پنج اوهِفت آوازه و رواج فراگیری
گرفت.[۳] طاق در معماری سنتی ایرانی همواره یکی از پاربُن‌های سازه بوده که
از نظر گستردگی در سازه‌های گوناگون از کاخ گرفته تا ارگ و دژ و خانه و
بازار و کاروانسرا و گرمابه و پل و بند کاربرد داشته است.
پاورپوینت بررسی طاق در معماری
فهرست مطالب
انواع ساز ه ها
۱) سیستم ایستایی تیر پوش(سنگین)
۲) سیستم ایستایی فشاری (طاقی):
مصالح ساخت سازه های طاقی
۱) آجر
۲) سنگ
۳) چوب
۴) ملاتها
۱_۴) ملا ت های گچی
۲_۴) ملاتهای آهکی
۱) قوس
اجرای قوس ها
۲) طاق
انواع طاقها: الف) طاق آهنگ
ب) طاق ترکین
ج) طاق چهار بخش
د) طاق وتویزه
طاق کجاوه
طاق کاربندی
تاق قوسی
نقش باربر
خیز
شکل تاق
اصطلاحات مربوط به تاق در معماری اسلامی
تاق پر با لب بند رومی
تاق جهازه
اجرای تاق جهازه
طاق کسری ( 18 اسلاید )
طاق بستان ( 16 اسلاید )
-عملکرد در سازه های طاقی بر مبنای انتقال سریع نیروی وزن زیاد بنا به شالوده وکم کردن تاثیر خمش است.
– در اجرای طاق ها برای کاهش وزن آنها و هم چنین پیاده سازی یک تهویه طبیعی
به جهت جلوگیری از ورود گرما در تابستان وخروج گرما در تابستان معمولا طاق
ها را به صورت دو لایه اجرا میکنند
-در معماری اسلامی در ایران وبه طور اخص در سازه های طاقی اکثر از مصالح
سنگین استفاده شده است بااین تفاوت که در این میان از چوب به عنوان عنصری
کمکی تقویت مقاومت سازه در برابر کشش وعاملی برای حل مشکلات ایستایی بنا
استفاده شده است.
-در معماری اسلامی از مقاومت کششی چوب در سازه های طاقی مثل قوس طاق وگنبد برای رفع مسئله رانش استفاده شده است
-چسبندگی بالا گیرش سریع واستحکام اولیه گچ باعث به کا رگیری وسیع آن در
اجرای ساختمانهای طاقی شده است و در واقع بر پا کردن یک سازه طاقی مثل گنبد
انواع طاقها وقوسها که در آنها از قالب چوبی استفاده نشده است ملزم به
استفاده از این ماده است.
-از تجسم یک قوس در فضا طاق بوجود میآید .ساختمان طاق از رگه های آجری
تشکیل شده است وتقریبا همان مشخصات ایستایی قوس را در فضا دارد.تفاوت قوس
وطاق در میزان پوشش محل مورد نظر میباشد.قوسها برای پوشش مکانهایی که دهانه
آنها از عمقشان کوچکتر است کاربرد دارند.طاق را درابعاد گوناگون وشکلها
وگونه های مختلف طوری مورد استفاده قرار داده اند که انسان را به تعجب وا
میدارد.پوشش بناهایی مثل مسجد جامع اصفهان با حدود ۴۷۶ طاق به اشکال
گوناگون از نمونه های کم نظیر معماری جهان میباشد.
-طاقها در تاریخ معماری با دو قوس تیزه‌دار و مازه‌دار وحود داشته‌اند. در
ایران غالباً طاق‌های قبل از اسلام مازه‌دار و طاق‌های دورهٔ اسلامی تیزه
دار بوده‌اند.
-طاقِ کسری (تاق خسرو) یا ایوانِ مداین نام کاخ پادشاهان ساسانی در شهر
اسبانبار در ساحل خاوری رود دجله و از مهمترین سازه‌های دوران ساسانیان
است.طاق اصلی این کاخ بلندترین طاق خشتی ساخته شده به دست انسان میباشد.
بلندای این طاق ۳۵ متر، پهنایش ۲۵ متر و درازایش ۵۰ متر است.
