گنبد
از عناصر شاخص معماری مساجد٬ مقابر و گاه عمارتهای باشکوه بوده است.گنبد
دوپوش گنبدی است که دارای یک گنبد درونی و یک گنبد بیرونی است مانند گنبد
مسجد امام اصفهان.
دو پوش بودن گنبد موجب می شود در گنبد داخلی ابعاد انسانی فضای گنبد خانه
رعایت شود (ارتفاع بسیار زیاد ممکن است مناسب نباشد)وگنبد بیرونی بتواند به
اندازه دلخواه ارتفاع گرفته و تبدیل به یک عنصر شاخص بیرونی شود.
فهرست مطالب
روند تکامل گنبد
نمونه مقطع گنبد
تقسیم بندی گنبد از نظر فرم و روش ساخت
پیشینه تاریخی گنبد
نحوه اجرا گنبد
گنبد های نار
گنبد دو پوسته
دلایل دو پوسته سازی گنبد
گنبدهای رک
دلایل اجرای گنبد رک در کرانه دریای خزر
مصالح گنبد رک
گنبدهای اورچین
معروف ترین گنبد اورچین
گنبد اورچین مقبره دانیال نبی در شوش در استان خوزستان
دیگر ابنیه دارای گنبد اورچین
طرز چیدن مصالح گنبد
نمونه گنبد دو پوش پیوسته
نمونه گنبد نار(پیازی)گنبد سلطانیه زنجان
بخشی از مطلب
-بررسی تاریخی انواع گنبدها در روند احداث گنبدها از نمونه های ابتدایی آن
که به آتشکده نیاسر کاشان که متعلق به اواخر دوره اشکانی یا اوایل دوره
ساسانی است تا زمان حاضر می توان گنبدها را از نظر فرمی و روش ساخت آن به
شش دسته تقسیم کرد :
گنبدهای یک پوسته خاگی
گنبدهای دو پوسته پیوسته
گنبدهای ترکین با باریکه طاق
گنبدهای گسسته رگ
گنبدهای گسسته با پوشش بیرونی نار
گنبدهای سه پوسته
-گنبد نار ، رایج ترین نوع گنبد در ایران است.فرم این نوع گنبد، کروی است و
پوشش اصلی سقف اکثر مساجد مهم ایران نظیر مسجد جمعه، مسجد امام و مسجد
الله وردی خان در اصفهان و مسجد جامع یزد و مسجد و مدرسه آقا در کاشان می
باشد.
-در گنبد های دوپوسته ، در واقع دو گنبد بر روی هم اجرا شده است.پوسته
زیرین معمولاً باربر و پوسته رویین جهت نماسازی و همچنین مقابله با عوامل
جوی است.
-یکی از دلایل دو پوسته زدن گنبد، به لحاظ توجه به مقیاس ساختمان و مقیاس
شهر است؛ از آنجاییکه گنبد های بزرگ و بلند، نشانه اهمیت ساختمان می باشند و
همچنین این گنبد ها باید با مقیاس شهر تطبیق کنند و ترجیحاً از قسمت های
مختلف شهر دیده شوند، لذا سعی می شود که گنبد فوقانی را بلند و مرتفع احداث
کنند؛ ولی برای اینکه مقیاس تالار زیر گنبد زیاد ناهمگون نباشد و مانند
تونلی عمودی به نظر نیاید، پوسته زیرین در ارتفاع کمتری اجرا می شود
-نوع دوم گنبد ها، گنبد رک است که به صورت هرمی و یا مخروطی است و غالباً بر روی یک پایه استوانه ای و یا منشوری قرار می گیرد.
-گنبد اورچین شبیه گنبد رک، مخروطی است ولی روی آن پلکانی می باشد.معروفترین این نوع گنبد، متعلق به مقبره دانیال نبی در شوش است .
-گنبدهای پیش از اسلام و همچنین گنبدهایی مانند ، گنبد سلطانیه و شیخ لطف الله و گنبد خاگی جامع اصفهان دو پوش پیوسته است. و....
