پاورپوینت بررسی ورودی و فضاهای درگاهی در معماری ایرانی
بخشی از مطلب
واژه " ورودی " یاد آور تصاویر آشنا از دیر باز ، همچون دری با یک کلون است
. مرزی که با عبور از آن دنیای بیرون را پشت سر می گذاریم و وارد بنا می
شویم . امروز چنان راه های متنوعی برای ورود به ساختمان وجود دارند که
انگار عملکرد فعلی ورودی ، تنها نمایش ورودی است .امروز می توان با ورود به
گاراژ داخل خانه ، عبور از دری که از راه دور کنترل می شود ، ورود به
پارکینگ زیر زمینی محل کار و رسیدن به دفتر کار با آسانسور ، بدون هیچ
توفقی در دنیا ی بیرون به محل کار رفت . ممکن است از درها و موانع متعددی
بگذریم ، ولی به هیچ یک از آن ها به عنوان ورودی نگاه نکنیم . بسیاری از
درها وقتی نزدیکشان می شویم خود به خود باز می شوند انگار وجود ندارند.
ممکن است در شرایط دیگری هم با چنین فضای داخلی پیوسته ای روبه رو شویم
مثلا هنگام پرواز با هواپیما . در واقع ممکن است اصلا از نقلیه ای که سوار
قطار فرودگاه می شوید ، در فضای باز قرار نگیرد : قطار به زیر زمین پایانه
وارد می شود ، بعد هم یک ردیف آسانسور و مسیرهای پیاده است و در نهایت از
طریق راهرویی که به هواپیما وصل می شود وارد آن می شود امتداد فضایی و
زمانی عمل ورود ،در تغییر شکل شدید معماری ورودی خود را نشان می دهد ، که
در حال تبذیل شدن از عنصری فضایی به زنجیره ای لز فضاهای پیچیده است . ما
از نقطه خاصی وارد نمی شویم بلکه ورود ،فرایندی از ترکیب فضا وزمان است
.بنابراین ورودی دیگر تک بعدی نیست بلکه «فضاهای ورودی» است که می تواند
در جلو یا پشت نما باشد . این امتداد ، تعداد ورودی ها را دو برابر می کند .
یک ورودی ممکن است معمول و آشنا با تاخیری باشد.
ورودی معمول
این ورودی با عنصر خاص این نوع (پله باز شدگی در، رواق ) مشخص می شوند که
متناسب با مقیاس ساختمان بزرگ شده اند . نمونه ای از یک ورودی معمول با
استفاده از پله بزرگ ، خانه فارنزورث کار میس وندرروهه است : وسعت سکوی بین
زمین و محوطه نشیمن بالا آمده ، به این ترتیب به محض پا گذاشتن بر سکو ،
وارد خانه شده اید .
ورودی با تاخیر
در این نوع اولیه ورودی در نما و دومی داخل ساختمان است ،مثل مرکز کامپیوتر
الیوتی (رو_میلان ،1962) کار لوکوربوزیه ، که یک ورودی در پارکینگ دارد و
ورودی واقعی در ساختمان در سراسر است
ورودی و گذر
گاهی ورودی ، هم معمولی و هم با تاخیر است ، مثل بنای شائولاگر کار هرتزوگ و
دمرون (بازل ، 2003) که در آن طراحی زنجیره ورودی ، تصورات ما را درباره
هویت فضایی که به آن منتهی می شود ، آگاهانه به هم می ریزد .
اجزای ورودی
- جلوخان ، پیشخان ، پیش خانه ، پیشگاه خانه ( به معنی فضای بزرگ در جلوی ورودی برخی بناهای بزرگ)
- پیش طاق ، ایوان ورودی (فضای نیمه باز در جلوی درگاه ورودی )
- درگاه ودر (گاهی در بزرگ و دروازه )
- سردر ، شامل عمارت ورودی ، تزئینات ، دروازه ، بخش بالای در (این معنی بیشتر رایج است )
- هشتی (فضایی سر پوشیده در پشت در ورودی که معمولا هشت ضلعی بوده و کریاس و میانسرا هم نامیده شده)
میان در - سنگاب - دالان - رواق - روزن - منار - ایوان
انواع ورودی در کاربردهای گوناگون
1- کاروانسرا
شاید بتوان به جرئت گفت ورودی کارونسراها زیباترین بخش این بناهای پر اهمیت
در معماری ایرانی است . سر در ورودی آن ها معمولا به صورت بیرون زده و با
الگوی پیش طاق اجرا می شده است . گاه دو حجم نیم هشت یا طاقچه های تزئین
شده روی سکو های عریض به دو سو این پیش طاق اضافه می شده که با حجم های
دوسو خود و گاه اضافه شدن شاه نشین روی آن ها حجمی رفیع را در نمای یک طبقه
کارونسرا شکل می داده اند .
2- درواره
دروازه شهرها و قلعه ها نیز از جمله مهمترین انواع ورودی اند . بهترین آن
ها ، پیش طاق و دو پیش در آمدگی مانند برج در دوسوی در و یک هشتی در پشت آن
دارند
3- مقابر
مقابر را می توان به دو دسته برج مقبره ها و مقبره هایی با ورودی هایی
همچون مساجد تقسیم کرد .باغ مقبره هایی نیز هستند که همچون باغ ها عمارت
سر در دارند . مثلا مقبره ملاحسن کاشی در سلطانیه . برج مقبره ساده ترین
ورودی مستقیم را دلرند که ازیک سر در و در مواردی معدودی پیش طاق و درگاه
تشکیل شده است.
4- باغ
باغ ها معمولا از هردو الگوی ورودی مستقیم وعیر مستقیم استفاده می کنند و
معمولا بنایی به نام سر در هم دارند که به ورودی کارونسرا شبیه است و در
بسیاری موارد بالاخانه هم دارند
5- خانه
شاید متنوع ترین انواع ورودی را بتوان در خانه های مسکونی یافت . خانه ،
بیش از بناهای دیگر از ویژگی های محیطی و فرهنگ ساکنان آن متاثر است وبه
همین دلیل نیز گونه های آن تنوع بیشتری دارند.
6- مسجد
مسجد ورودی مساجد در بین انواع ورودی ها بیش از همه قابل بررسی اند .
پرتزئین ترین ، پرتکلف ترین و در عین حال باشکوه ترین ورودی ها را باید در
مساجد جستجو کرد . از سوی دیگر مساجد ایرانی ، مخصوصا مساجد جامع ، که بر
محورهای مهم شهر مستقر وبه معابر و کوچه های متعدد متصل اند ، چندین ورودی
دارند.
7- حمام
ورودی در حمام علاوه بر کلیه عملکرد های ورودی دو کاربرد دیگر نیز دارند ؛
جبران اختلاف سطح معبر با فضای سربینه از طریق تعدادی پله در پیش طاق و
دالانی پس از هشتی و ایجاد مکث کافی و تامین نشستگاه برای کمی خشکتر شدن
پیش از خروج حمام.
مشخصات ورودی
1- گویا
2- دعوت کننده
3- ابعاد استاندارد
4- متناسب با کل مجموعه
علائم ورودی
1- شکستگی
2- تورفتگی
3- پله
4- ستون
5- رنگ بندی
6- نور
7- تنوع مصالح
دسترسی
در فضای ورود نباید فضای خروجی قابل دید باشد
در فضای تجاری باید از علائم برای راهنمایی بازدید کنندگان استفاده کرد
پلان باید خوانا باشد
از فضای مکث به عنوان فضاهایی نظیر کافی شاپ ، فروشگاه سی دی ، لابی استفاده شود
سرویس بهداشتی قابل دسترسی راحت اما بدون دید باشد
پارکینگ دارای دسترسی جداگانه و یا دسترسی از خود مجموعه را داراست
ارتباطات
ارتباطات عمودی شامل پله ، آسانسور ، پله برقی ، رامپ ، غیره .... می باشد
ارتباطات افقی راهرو و ... می باشد
