باغ
و عمارت نظامیه را میرزاآقاخان نوری دومین صدر اعظم ناصرالدین شاه، ملقب
به اعتمادالدوله، در سال 1270ق بنا کرد و آن را به نام فرزندش میرزا کاظم
خان نظام الملک " نظامیه" نامید. نظامیه روبروی باغ نگارستان واقع بود و
سردر بزرگ و زیبایی داشت. این باغ دارای خیابان های سرسبز و با صف بود.
خیابان اول به عمارت کلاه فرنگی منتهی می شد، که تالاری دایره ای شکل با
حوض و فواره های زیبا داشت. قسمت عمده دیواره های این تالار را پنجره های
متعدد تشکیل می داد و بقیه دیوارها به طرز هنرمندانه ای نقاشی شده بود. از
کلاه فرنگی خیابانی سنگفرش به طرف استخر یا حوض بزرگی می رفت، که در کنار
ساختمان اصلی قرار داشت. دیوارهای تالار اصلی از کف تا ارتفاع یک متر با
سنگ مرمر زرنگار تبریز آراسته شده بود و بر قسمت بالای دیوار تابلوهای
نقاشی متعددی نصب شده بود. این تابلوها صف سلام از ناصرالدین شاه بود که
فرزندان وی، شاهزادگان قاجار و درباریان او را در حال ادای احترام به شاه
نشان می داد.
تاریخچه بنا
در بررسی نقشه های قدیمی تهران (نقشه سال ۱۳۱۹ قمری عبدالغفار) و مقایسه آن
با وضعیت فعلی بنا به محدوده “باغ فیضیه” بر میخوریم که نام فعلی کوچه
نظامیه نیز برگرفته از سابقه تاریخی محدوده مورد بحث است و از شاخص ترین
بناهای ساخته شده در این محدوده به مجموعه مسعودیه می توان اشاره کرد که از
جمله ساخته های دوره اواسط قاجار در اراظی نظامیه به شمار می رود، اما با
توجه به تغییرات گسترده ای که در این محدوده تا کنون بوجود آمده، باغ
نظامیه دچار تحولات چشمگیری شده است که این تحولات از زمان احداث عمارت
مسعودیه در اراضی باغ فیضیه تا دوره پهلوی اول از روند سریعی برخوردار بوده
است.
آنچه که در بررسی نقشه سال ۱۳۱۹ تهران مشخص می گردد، همانگونه که ذکر شد
وجود محوطه باغ نظامیه است و در مجاورت آن مجموعه مسعودیه که از ساخته های
دوره قاجاری است اما ساخت و سازی در محدوده باغ نظامیه به چشم نمی خورد و
انجام سااخت ساز در این محدوده به دوره پهلوی اول باز می گردد و در این
دوره به حدود سال ۱۳۴۲ قمری با خرید املاک این محدوده توسط سردار سپه از
همدم السلطنه تغییرات وسیعی در آن ایجاد گردید و این تغییرات در مجموعه
مسعودیه نیز به چشم می خورد و علاوه بر آن ساخت و سازهای این محدوده نیز
عمدتا به همین باز می گردد و از جمله عمارت مورد بررسی در گزارش حاظر نیز
با توجه به فرم و خصوصیات معماری از محصولات دوره پیش گفته (پهلوی اول) به
شمار می رود که در محدوده اراضی باغ نظامیه ساخته شده و به جهت فرم و
خصوصیات معماری نیز مشابهت فراوانی با عمارت مشیرالدوله در خیابان لاله زار
دارد بنابراین با توجه به روند تحولات شهری در محدوده مورد بحث و همچنین
خصوصیات معماری و سبکی بنای مورد نظر تاریخ احداث آنرا می توان به حدود
سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۱۵ نسبت داد.و....
