پاورپوینت بررسی معماری مسجد امیر چخماق یزد
بخشی از مطلب
موقعیت مکانی امیر چخماق
محلة امیر چقماق از جمله محلات معروف و قدیمی یزد می باشد که ازسمت شمال به
محله سرباز ، ازجنوب به محله خواجه خضر ، از شرق به محله نظر
کرده ، واز غرب به خیابان امام خمینی محدود میشود. مسجد مذکور که در ضلع
جنوبی میدان امیر چخماق واقع است وبنابر تاریخ یزد در خارج شهر
قرار داشت وحتی در دوران سلطنت محمد شاه قاجار ـ که حصار شهر تا آن زمان باقی بود ـ مسجد خارج از شهر بوده است
وجه تسمیه
نام این محله در ابتدا محله دهوک بوده است که پس از احداث مجموعه امیرچخماق
توسط امیرچخماق شامی از حکام یزد در دوران تیموری ( شاهرخ )وهمسر او ستی
فاطمه ، به محله میر چخماق تغییر نام یافت .
مجموعه امیر چخماق که یکی از شاخص ترین مجموعه‌های تاریخی شهر یزد محسوب
میشود تقریباً در وسط بافت قدیمی شهر واقع شده و یکی از نقاط سوق الجیشی و
مهم یزد محسوب میشود. این مجموعه با ارزش که نقطه خیابان‌های اصلی شهر
است شامل مسجد، تکیه، بقعه ستی فاطمه، بازارچه حاجی قنبر، آب انبار ستی
فاطمه، نخل و آب انبار تکیه امیر چخماق می‌باشد. این میدان در عصر صفوی هم
به همین نام شهرت داشت. در زمان شاه عباس برخی از این آثار احیاء شده است،
از جمله چهار سوقی بر روی کاروانسرا ساخته شده است.
. اوایل قرن سیزدهم هجری میدان جلوی مسجد و سردر بازار تبدیل به حسینیه
شده است . البته آنچه مسلم است در آن زمان، این مکان نقش حسینیه را
نداشته، چون ساخت چنین فضاهایی از زمان صفویه به بعد در ایران رواج پیدا
کرده است. در شرق میدان ا میر چخماق، بازاری به نام حاجی قنبر وجود دارد
بعدها بر سردر بازار بنای زیبا و بلندی به اسلوب بناهای موجود در تکیـه‌های
یزد سـاخته شد. این بنـای عظیـم یکی از معـرف‌های شهر یزد است. مسجد امیر
چخماق که در تاریخهای یزد به نام مسجد جامع نو نیز خوانده شده است . این
مسجد در سال 841 هـ.ق به پایان رسید و از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار
بعد از مسجد جامع شهرقراردارد.
مشخصات معماری
در طرف راهروی شمالی که از درب کریاس (ساختمان جلوی درب وروردی) مسجد به صحن وارد میشود.
دراین مجموعه دو آب انبار به نام‌های ستی فاطمه و تکیه امیر چخماق (آب
انبار حاجی قنبر) وجود دارد که آب انبار ستی فاطمه درکوچه شیخ اسداله در
ضلع جنوبی میدان امیر چخماق قرار گرفته و مربوط به دوره صفویه است. در حالی
که آب انبار تکیه امیر چخماق در حد فاصله تکیه و بازارچه حاجی قنبر واقع
شده و احتمالاً قدمت آن نیز به دوره صفویه می‌رسد. این آب انبار در حال
حاضر به عنوان موزه آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محراب صفه اصلی از کاشی معرّق وبا طاقنمای مقرنس کاری است ودر وسط‌آن سنگ مرمر خوش تراشی به اندازه 38/2×15/1 متر نصب است.
غرفه دست چپ ایوان یک سنگ مرمر به اندازه 95×54 سانتیمتر قرار دارد که بر آن نقش قندیل دیده می شود ودر چهار گوشه اش به خطّ کوفی
((الله، محمد ، علی )) تکرار شده است.
5. در غرفه دست راست سنگ قبر محمد شفیع( متوفی 1037 هجری) به اندازه 30× 28 سانتی متر نصب است
گرمخانه دری چوبی دارد که بردولنگه آن عبارت: ((لااله الا الله ، علی ولی
الله حقاً حقا)) به خطّ نسخ ومیان دوکتیبه کنده کاری شده است .
7. درب کوچکی که روی آن تاریخ 973 نوشته شده است در ضلع شمال شرقی مسجد دیده می شود.
8. ورودی دیگری نیزدر ضلع شرقی و داخل‌کوچه مسجد امیرچقماق قراردارد که نمای آن ازکاشی وبا آجرهای لعابدار پوشیده شده است .
9. اطراف ایوان بلند شبستان باکاشی سبز وقهوه ای بر روی زمینه سرمه ای نقوش اسلیمی مخلوط کار شده است.
10. بر روى در جلویى مسجد که در مقابل میدان امیر چخماق است، قطعه سنگى
وجود دارد که بر روى آن نوشته هایی با خط نسخ به چشم مى خورد.
11. در شمال راهرویى که به صحن مسجد منتهى مى شود نیز کاشى هاى معرق
کارى شده زیبایى وجود دارد که در پنجره ها و بالاى درها خود نمایى مى کند.
12. این مسجد دارای دو شبستان زمستانی و تابستانی است که در قسمت تابستانی آن (بالای محراب) بادگیر بسیار زیبایی واقع شده است.
شبستان زمستانی مسجد در سوی دالان ورودی قرار دارد که نور آن با سنگ مرمر تامین می شود.
13. بخشی از سردر ایوان مزین به کاشی معرق است و کتیبه هایی در کاشی های معرق از سمت راست و چپ وجود دارد.
و.....
