پاورپوینت بررسی بازار وکیل شیراز بهمراه نقشه ها
بخشی از مطلب
بازار وکیل شیراز در بخش میانی شهر شیراز، بعد از میدان شهرداری در شرق
میدان شهدا، در نزدیکی ارگ کریمخان شیراز قرار دارد معماری این بنا بر
گرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس
کبیر است اما عرض بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست. همچنین ۷۴ دهانه طاق
ضربی بازار با ارتفاع بیش از ۱۱ متر مرتفع تر از طاق سایر بازارهاست که
البته هم اینک به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاق‌ها به ده متر تقلیل
یافته‌است.بازار از مصالح گچ، آهک و آجر ساخته شده و ستون های آن که از جنس
سنگ تراشیده است باعث شده که این بازار از محکم ترین بناهای عصر زندیه
باشد. معماری این بازار مثل بازار لار و بازارچه اصفهان است اما عرض بازار
وکیل از دیگر بازارها بیشتر است. بازار، پنج درب بزرگ دارد که در چهار طرف
آن قرار گرفته است. در گذشته، ارتفاع سقف چهارسوق بازار ۱۱ متر بود اما بعد
از اینکه در کف آن خاک ریزی انجام شد ارتفاعش به ۱۰ متر رسید. قبلا در زیر
سقف چهار سوق حوض مرمر وجود داشت اما الان این حوض از بین رفته است. در
زیر سقف این بازار دریچه ها و روزنه هایی قرار دارد که نور و هوای کافی را
به درون حجره های آن می رساند.
این بازار که از نظرمعماری دارای سه فضای عبور و مرور (فضایی برای گذر
مشتریان)، حریم مغازه (به ارتفاع تقریبی ۲ پله بالاتر از سطح زمین)، فضای
مغازه (محل فروش) است. دارای پنج در بزرگ است که در چهار سوی آن قرار
گرفته‌است. هم چنین شامل دو رشته شمالی - جنوبی و شرقی - غربی است که چون
صلیبی یکدیگر را قطع کرده‌اند. در تقاطع این دو رشته چهار سوق قرار
گرفته‌است که بر روی یک هشتی قرار دارد. این چهار سوق دارای طاق بزرگ ضربی
محکمی است و در پای طاق نیز چند ترنج آجرکاری شده‌است.
در هشتی نیز مغازه‌هایی چهارگوش در دو طبقه وجود دارد.
ضلع شمالی - جنوبی بازار از دروازه اصفهان شروع می‌شود و تا کوچه جنوبی
سرای مشیر ادامه می‌یابد. در دو طرف این راسته هر قسمت ۴۱ جفت (۸۲ باب)
مغازه وجود دارد که در جلو هر یک سکویی از قطعات سنگی بزرگ که بر روی آن،
ترنج‌هایی برجسته حجاری شده‌است. در این بازار برای مصونیت از رطوبت،
مغازه‌ها را در حدود یک متر فراتر از سطح زمین ساخته‌اند. مغازه‌ها اغلب
دارای پستو بوده و در دو طبقه طراحی شده‌اند.
در شمال شرقی این راسته، چند کاروانسرای قدیمی به نام‌های روغنی، گمرک و
احمدی ساخته شده‌است که در ورودی آنها در درون بازار است. هر یک از این
کاروانسراها دارای چندین حجره می‌باشند. راسته شمالی - جنوبی را بازار
بزازان نیز نامیده‌اند. در سال ۱۳۱۵ به علت گسترش خیابان زند ۱۱ حجره از
حجره‌های این ضلع از بین رفته‌است.
ضلع شرقی - غربی نیز دارای دو بخش است:
۱. قسمت شرقی چهار سوق که آن را بازار علاقه بندان می‌نامند. این بخش دارای
۱۹ جفت مغازه‌است که هم اینک مرکز فرش است و مغازه‌های عطاری نیز در این
قسمت یافت می‌شود.
۲. قسمت غربی چهارسوق که آن را بازار ترکش دوزها می‌نامند و دارای ۱۰ جفت مغازه‌است که هم اینک مرکز فروش فرش‌های ایرانی است.
در ضلع جنوبی چهارسوق در موازات با بازار ترکش دوزها، بازار دیگری قرار
دارد که مدخل آن در جلو سر در مسجد وکیل است و به بازار شمشیرگرها معروف
است. این بازار نیز دارای ۱۱ جفت مغازه‌است.
در زیر چهار سوق، حوض بزرگی از سنگ مرمر قرار داشته که آب آن از مجرایی که
از زیر بازار ترکش دوزها می‌گذشته، تأمین می‌شده‌است. این مجرا به صورت طاق
ضربی است و از آجر و ساروج ساخته شده‌است و هم اینک نیز وجود دارد اما حوض
مریری به علت بالا آمدن کف بازار، از بین رفته‌است. سیستم تهویه هوا به
علت ارتفاع زیاد سقف طاق و تویزه‌ای بازار کامل بوده. این امر به وسیله
بادگیرهایی ساده انجام می‌گرفته هم چنین دریچه‌ها و روزنه‌هایی به نام
جامخانه یا هورنور در زیر سقف تعبیه شده بوده که هوا و نور کافی را به
بازار می‌رسانند اما هم اینک پس از مرمت، این روزنه‌ها بسته شده‌اند. هم
اینک در بالای مغازه‌ها مشبک‌هایی جهت تهویه هوا و روشنایی وجود دارد.
سازمان میراث فرهنگی، بازار وکیل را در تیرماه ۱۳۱۵ با شماره ۹۲۴ به ثبت رسانده‌است.
و.....
