پاورپوینت بررسی معماری قلعه روستای قورتان یا گورتان
قلعه روستای قورتان یا گورتان که در ۱۱۰ کیلومتری شرق اصفهان و ۴۵
کیلومتری شمال غربی تالاب گاوخونی در مسیر جادهاصفهان ورزنه واقع شده است.
مناطق شرقی اصفهان در امتداد رودخانه زنده رود تا تالاب گاوخونی از تاریخ و
قدمتی کهن برخوردار است ؛ وجود آثار تاریخی و باستانی سالم و نیمه مخروبه
در طول مسیر و اطراف نشانگر همین است و «قورتان» نیز از این قاعده مستثنی
نیست.
روستای قورتان از توابع بخش بن رود شھرستان اصفھان است. رودخانه زاینده رود
از میان روستا جریان می یابد. ارتفاع روستای قورتان از سطح دریا ۱۴۸۰ متر و
آب و ھوای آن معتدل و خشک است. روستای قورتان قدمتی بسیار کھن دارد. سنگ
قبرھای گورستان باستانی آن، به دوره ھای تاریخی پیش از اسلام مربوط می شود.
قدمت روستا به قبل از اسلام می رسد واین را وجود قبرهایی که در قبرستان های
قدیمی روستا یافت شده تایید می نماید که لحد آنها برخلاف لحد مسلمانان است
یعنی بجای آنکه سمت راست بدن آنها بطرف قبله باشد پای آنها به طرف قبله می
باشد.
این روستا، در دوره حکومت سلسله ھای دیلمیان و سلجوقیان انبار مھمات و قلعه
ای دفاعی بوده است. در نوشته ھای «ابن حوقل» از جغرافیدانان قرن چھارم ھ.ق
به قلعه قورتان اشاره شده است.
با پیداشدن بقایای ظروف سفالی در شرق روستا و درکنارزمین های کشاورزی حاشیه
رودخانه زاینده رود و با تشخیص باستان شناسان ، این تکه های سفالی به دوره
ی هخامنشیان نسبت داده شده که دلالت براین موضوع است که قدمت روستا چند
هزار ساله می باشد.
دومین بنای عظیم خشت وگلی در ایران را اینجا ملاقات کنید
علاوه بر کشاروزی و زیبایی ھای طبیعی منطقه، قلعه قدیمی قورتان در آن جلب
توجه می کند و از مھمترین آثار تاریخی قورتان ، ارگ عظیم و تاریخی آن است
قلعه دارای دو درب یا دروازه شمالی وجنوبی بوده و ھر دروازه دارای ھشتی
بزرگ به قطر ۶ متر است که متاسفانه دروازه جنوبی آن بدلیل طغیان آب رودخانه
تخریب شده است.
گفته می شود این قلعه ، از قلاع نـظامی بوده است و در مواقع نا امنی از
زندگی بیش از ۵۰ خانواده محافظت می‌کرده است. کوچه‌های قلعه به صورتی طراحی
شده که هر تازه واردی به راحتی گم می‌شود و پیدا کردن راه خروج به این
آسانی‌ها ممکن نیست.
دیوارهای این قلعه به قدری بلند هستند که نمی‌توان بیرون از قلعه را دید.
این کوچه‌های پیچ در پیچ و این دیوارهای بلند با حصاری کنگره دار که با خشت
خام ساخته شده‌اند معماری شگفت انگیزی را شکل داده‌اند که هر بیننده‌ای را
مسحور می‌کند.
ارتفاع هر کدام از حصارها از زمین تا کنگره ۹ متر و ارتفاع هر کدام از
برج‌ها از زمین تا کنگره ۱۲ متر است و مساحت کلی قلعه ۴۰ هزار متر مربع
است. ۵ برج دیده بانی در هر کدام از باروهای شمالی و جنوبی امنیت این قلعه
دفاعی را تضمین می‌کرده است. جمعا چهارده برج در سمت های مختلف قلعه قرار
گرفته است.
آب زاینده رود سرانجام با گذر از کنار قلعه قورتان به باتلاق گاوخونی می
ریزد یعنی زاینده رود با سمت جنوبی حصار و دیوار قلعه مجاورت دارد. چنین بر
می آید که قلعه را درشیب ساحل رود بنا نمودند تا یک طرف قلعه از سوی
مهاجمان در امان باشد یا منابع آبی اهالی را تامین کند و روایتی دیگر حاکی
از آن است که در ابتدا مسیر آب رودخانه زاینده رود مسیر دیگری بوده است و
بعدها مسیر آن را تغییر داده و به کنار قلعه آوردند.
در گذشته قلعه دارای آسیابی بوده که آب آن از زاینده رود تامین می شده است.
قلعه وسیع قورتان ، ھر بیننده ای را به یاد ارگ تاریخی بم می اندازد.
جمعیت روستا بالغ بر ۱۳۲۴ نفر و زبان اصلی مردم روستا و منطقه، زبان بومی و
برگرفته از زبان زردشتمی باشد. سید علی جناب در کتاب الاصفهان راجع به این
زبان می نویسد: در جرقویه و اواخر رویدشت و بعضی از دهات کوهستانی
(کوهپایه )و سده و ماربین نزدیک اصفهان و همچنین گز و برخوار ، زبان مخصوصی
دارند که سایر مردم آن را نمی فهمند . اسم این زبان ولایتی است و اکثر
لغات آن پهلوی است که عموم زردشتیان استعمال می کنند.
مساجد قلعه قورتان متعلق به اوایل اسلام هستند
مناطق دیدنی قورتان شامل ارگ قورتان، قلعه نواب،مسجد پایین، مسجد بالا،
مسجد ابراهیم،مسجد غلامرضا،مسجد جامع، کبوترخانه، آسیاب آبی،آسیاب ها یا
ارگاه، باغ های داخل ارگ،آب انبار روستای بلان و خانه های قدیمی با معماری
سنتی و مناطق بکر و زیبای دیگراست.
سه مسجد داخل این قلعه وجود دارد که یکی از این مساجد از نظر معماری با
دیگر مساجد داخل ارگ تفاوت دارد و از جالب ترین و دیدنی ترین مکان های داخل
ارگ به حساب می آید روبه روی در ورودی مسجد ، محلی است که به غریب خانه
معروف است. اگر در آن زمانها مسافری هنگام شب به این روستا می رسید و
آشنایی در آبادی نداشت ، شب را در آن جا بیتوته می کرد .
مسجد بالا متعلق به اوایل اسلام و مسجد ابراهیم متعلق به دوران صفویه از دیگر بناهای قدیمی این قلعه شگفت انگیز هستند.
حمام ارگ در زمان قدیم به صورت خزینه ای بود و آب آن توسط هیزم گرم می شد و هیزم آن را از مسافت های طولانی به روستا می آوردند.
کبوترخانه عجیب قورتان
در ضلع شمال غربی ارگ و در حاشیه ی رودخانه ی زاینده رود کبوترخانه ای
خودنمایی می کند. معماری آن با معماری کبوترخانه های دیگر بسیار تفاوت دارد
. به طوری که نمای بیرونی کبوترخانه ها صاف بوده و فشار کمتری را تحمل می
کندولی این کبوترخانه در نمای بیرونی خود دارای ۱۲ سیلو به طور هلالی است
که هرکدام از این سیلوها کار یک پایه را برای این بنا انجام می دهد .
ارتفاع آن ۱۵ متر و قطر آن ۱۲ متر است.
در غرب کبوترخانه آسیاب آبی وجود داشته که تااواخر دهه ی چهل سالم و گندم مردم را به آرد تبدیل می کرد.
این ارگ در طی هزارسال قدمت دچار دگرگونی های فراوانی گردیده ، که یکی از
این دگرگونی ها ، ایجاد چند باغ به نام های باغچه گل ، باغ حاج میراکبر و
باغ کربعلی (کربلایی علی) در مکان های مختلف ارگ بوده که هم اکنونفقط نام و
دیوارهایی از آن باغ هابه جای مانده است.و....
