پاورپوینت تحلیل معماری مدرسه دارالفنون تهران ، موسس امیر کبیر
بخشی از مطلب
مدرسه دارالفنون تهران نام بنایی آموزشی است که به ابتکار امیر کبیر در
دوره ناصرالدین شاه برای آموزش علوم و فنون و دانش جدید در تهران تأسیس
گردید . مدرسه بنای دارالفنون تهران نخستین دانشگاه تاریخ ایران پس از
اسلام است. ساختمان دارالفنون در منطقه ناصرخسرو در مرکز شهر تهران قرار
گرفته است.
مدرسه دارالفنون تهران در روز یکشنبه ششم دی ماه ۱۲۳۰ برابر با پنجم ربیع
الاول ۱۲۶۸ قمری، سیزده روز پیش از قتل امیرکبیر در و با حضور ناصرالدین
شاه، آقاخان نوری صدراعظم جدید و گروهی از دانشمندان و معلمین ایرانی و
اروپایی با ۳۰ نفر شاگرد رسماً گشایش یافت.و به بهر برداری رسید
در روزنامه وقایع اتفاقیه آمده است:
«در روز یکشنبه پنجم ماه ربیع نخستین از سال ۱۲۶۸ هجری مطابق سنه خامسه از
جلوس سعادت مانوس، مدرسه مبارکه دارالفنون، واقعه در ارک محروسه تهران که
بنا و انشاء از سال سابق شروع شده بود بر حسب امر فرمان مطاع افتتاح گردید و
از آن تاریخ علوم مستظرف و فنون مستحدث و صنایع مستغرب که حکمای اروپا
اساس آنها را در ظرف چندین قرن برپا ساخته بودند در این تأسیس با تقدیس
انتشار همی گرفت و اشتهار همی پذیرفت.»
در آن زمان هفت معلم اتریشی، آموزش محصلینی را که اغلب از خانواده‌های مهم و
بانفوذ بودند، بر عهده داشتند. با وجود آغاز به کار مدرسه عملیات ساختمانی
آن تا سال ۱۲۶۹ هجری قمری ادامه داشت. در سال ۱۳۰۴ قمری نیرالملوک وزیر
علوم تالار نمایشی در مدرسه ساخت تا مکانی برای اجرای تئاتر باشد. از آن
زمان درب اصلی مدرسه در خیابان همایون بسته و دری به خیابان ناصریه سابق و
ناصر خسرو فعلی گشوده شد. بعدها با اعتراض سفیر انگلستان به ملیت اتریشی
این افراد، چند استاد ایتالیایی، فرانسوی و آلمانی نیز به این افراد اضافه
شدند. سه استاد ایرانی طب، عربی و جغرافیا و یک استاد فرانسوی مقیم ایران
نیز بزودی به این جمع افزوده شدند.
نقشه ساختمان با استفاده از طرح عمارت سربازخانه ولیچ انگلیس در اواخر سال
۱۲۲۹ آماده و محمد تقی معمار باشی به احداث آن مأمور شد و کار را آغاز کرد.
قسمت شرقی بنا در سال ۱۲۳۰ اتمام یافت. هشتاد سال پس از فعالیت و در سال
۱۳۰۸ (۱۳۴۸ قمری) ساختمان مدرسه به دستور اعتماد الدوله وزیر وقت معارف
تخریب شد و ساختمان فعلی با نقشهٔ مهندسی روسی ساخته شد.
ساختمان مدرسه پنجاه اتاق مربعی چهار در چهار ذرعی داشت که در چهار طرف
حیاط قرار گرفته بودند. وضعیت ظاهری همه این اتاق ها «منقش و مذهب» توصیف
شده که مشخص است همه آنها دارای تزیینات چشم نواز نقاشی و گچبری رنگی بوده
اند. جلو اتاق ها ایوان و سایبان ساخته بودند. در وسط حیاط مدرسه حوض
بزرگی قرار داشت که در اطراف آن باغچه هایی برای کاشت درخت و ایجاد فضای
سبز و گلکاری ایجاد شده بود. حد فاصل باغچه ها را خیابان کشی و با آجرهای
بزرگ معروف به قزاقی فرش کرده بودند. در ضلع شرقی و در پشت کلاس ها چندین
مغازه ساخته بودند که وزارت علوم و معارف در بالاخانه آنها مستقر بود. در
ضلع شمالی و پشت ساختمان مخابرات امروزی محوطه ای وسیع با چند اتاق کوچک و
بزرگ قرار داشت که مخصوص دانشجویان شعبه نظامی و بعد از آنها موزیک بود.
دارالفنون مجهز به آزمایشگاه فیزیک و شیمی و داروسازی، چاپخانه، کتابخانه،
سفره خانه یا غذاخوری بود. در یکی از اتاق های آن دو اسکلت برای آموزش
دانشجویان پزشکی نگهداری می‌شد. در نیمه اول سال ۱۳۰۴ قمری نیرالملوک وزیر
علوم با همکاری امین السلطان وزیر مالیه با خرید و تخریب خانه‌های ساکنان
ضلع جنوبی مدرسه، تالار بزرگ نمایش را ساخت تا ناصرالدین شاه، که در سفر
فرنگ با تئاتر آشنا شده بود، در آن به تماشای تئاتر بپردازد.
ساختمان دارالفنون زمان امیرکبیر هشتاد سال پابرجا ماند و با وجودی که
همچنان قابل استفاده بود، در سال ۱۳۰۸ خورشیدی تخریب شد. در این سال میرزا
یحیی خان اعتماد الدوله قراگزلو وزیر معارف وقت ساختمان اولیه را در هم
کوبید و با نقشه و نظارت مارکف، مهندس روسی، ساختمان فعلی را به جای آن
ساخت. علی اصغر حکمت وزیر فرهنگ وقت نیز در سال ۱۳۱۳ در شمال و جنوب،
عمارتی را بر آن افزود.
در حال حاضر در ورودی بنا در شمال شرقی مدرسه و رو به خیابان ناصر خسرو باز
می‌شود. این دروازه به شیوه معماری سنتی دارای طاق زنجیره ای بلندی است.
در دو سوی درگاه دو ستون استوانه ای نقره ای رنگ طاق این دروازه را نگه
داشته است. درست بالای در دو لنگه‌ای چوبی و قهوه‌ای رنگ مدرسه واژه
دارالفنون و سال تأسیس آن ۱۲۶۸ قمری را بر کاشی نوشته اند. این در که در
یکی از چهار کنج مدرسه قرار دارد به فضایی هشتی مانند باز می‌شود که از سوی
دیگر به فضای حیاط راه دارد. ساختمان دو طبقه مدرسه در زمینی مستطیلی بنا
شده است. در رأس هر چهار ضلع چهار پلکان مارپیچی طبقه پایین مدرسه را به
طبقه بالا متصل می‌کند. در حاشیه بیرونی پله ها نرده آهنی تو پری نصب شده
است که مانع از سقوط افراد می‌شود. ساختمان کنونی سی و دو کلاس درس دارد:
دوازده کلاس در دو طبقه ضلع شرقی و به همان اندازه در ضلع غربی و هشت کلاس
در دو طبقه ضلع شمالی. سالن های نمایش و غذاخوری نیز در ضلع جنوبی ساخته
شده اند.
و....
