کاوش‌های
باستانی اخیر در روستای گوی تپه ، گوگ تپه، روستایی در دهستان باراندوزچای
شمالی بخش مرکزی شهرستان ارومیه استان آذربایجان غربی ایران است. ، منجر
به کشف تونل‌هایی باستانی شد که سرتاسر این روستا کشیده شده‌اند. گوی تپه
یکی از مشهورین تپه‌های باستانی اورمیه با آثاری غنی و نمایشگر تاریخ پر
افتخار آذربایجان می‌باشد . قبل از حفاری‌های سال 1948 م انگلیسیها در این
منطقه باستانی در سال 1313 شمسی تصویر قیل قمیش منقش بر روی یک لوح به دست
آمده بود این تونل‌ها که هم اکنون تحت مالکیت اداره کل میزاث فرهنگی استان
آذربایجان غربی قرار دارند، توسط این سازمان مهر و موم شده‌اند و همچنان
هیچ اطلاعاتی از آنها در دسترس نیست. اسناد تاریخی برجای مانده از دوران
حکومت قاجار، خبر از سکونت آشوریان در این روستا می‌دهد. گوی تپه دارای هفت
طبقه می‌باشد که قدیمی‌ترین طبقه مربوط به هزارة چهارم ق.م (شش هزارسال
قبل) می‌باشد شامل خانه‌هایی با دیوارهای چینه ای قطعات سفال قرمز و
خاکستری بدون نقش و سفال زرد باز با خطوط سادة هندسی به رنگ قهوه ای تند ،
ابزارهای سنگی و مسی .
این آشوریان که تعدادشان به حدود ۷۵۰ نفر می‌رسد، نوادگان اشخاصی به شمار
می‌رفتند که طی صدها سال سکونت خود در این منطقه، به آبادانی آن همت
گماردند. وجود کلیساهای تاریخی متعدد در این روستا که امروزه تنها یکی از
آنها باقی مانده است و نیز یتیم‌خانه‌ای تاریخی، از اهمیت روستای گوی تپه
در گذشته‌های دور حکایت دارد.
مشاهدات و بررسی‌های صورت گرفته، حاکی از ساخت کلیسای گوی تپه طی دو دوره
تاریخی مختلف می‌دهد و استفاده از خشت خام در بخش داخلی دیوار در عین به
کارگیری از آجرهای قزاقی در بخش خارجی آن، بر این امر صحه می‌گذارد. علاوه
بر این، بنا به اظهارات بومیان منطقه، ۱۶۰ سال از زمان ساخت این کلیسا
می‌گذرد و وجود آجرهای قزاقی در بخش خارجی دیوارها و همچنین استفاده از سقف
شیروانی چوبی در آن، به دلیل بازسازی خرابی‌های ناشی از تاراج این کلیسا و
آتش‌سوزی در حدود ۷۰ سال پیش است. با این حال به دنبال وقوع انقلاب
شکوهمند اسلامی و مهاجرت بسیاری از هموطنان ارمنی و آشوری از کشور، کلیسای
گوی تپه نیز به حال خود رها شده است و امروزه نیز مورد بی‌توجهی اهالی
روستا قرار دارد.
ﺳﻘﻒ کلیسای گوی تپه که به صورت شیروانی ساخته شده بود، امروزه به طور کامل
از بین رفته است. تمامی دﯾﻮارﻫﺎی ﺑﻨﺎ ﺑﺎ استفاده از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ به صورت
ﺑﺎرﺑﺮ ساخته شده‌اند و به منظور افزایش مقاومت آن در عین عملکرد منظم و
یکپارچه، دیوارها ما بین خشکه‌چینی و آجرچینی تیرهای چوبی قرار دارند و به
عنوان کلاف افقی، به ایفای نقش می‌پردازند. پی کلیسای گوی تپه نیز به سیاق
سایر بناهای ساخته شده در آن دوران، از جنس ترکیب سنگ و شفته آهک است.
معماری کلیسای گوی تپه
تیرهای چوبی، یکی از عناصر سازه‌ای کلیسای گوی تپه هستند که میزبان تیرهای
سازه خرپایی سقف بودند و امروزه در داخل قسمت فوقانی دیوارها به چشم
می‌خورند. تنها سقف برجای مانده از کلیسای گوی تپه، به برج ناقوس آن تعلق
دارد و از تیرهای چوبی درخت تبریز ساخته شده است. با این حال نوع اجرای این
تیرها در تمامی طبقات یکسان نبوده است؛ ﺗﯿﺮﻫﺎی اﺻﻠﯽ طبقه اول که از پوششی
کاهگلی بهره می‌برند، در طبقه سوم، با استفاده از پوششی از جنس ورق
گالوانیزه ساخته شده‌اند.
فهرست مطالب
معرفی استان و شهرستان
کلیسا چیست ؟
قسمت های مختلف کلیسا
جنبه های نمادین کلیسا
تاریخچه کلیسا در ایران
هنر و معماری دوره قاجار
هنر و معماری دوره پهلوی
موقعیت قرار گیری روستا در شهرستان
سابقه تاریخی روستا
بافت قدیمی روستا
سابقه تاریخی اثر
موقعیت قرار گیری بنا در روستا
جزئیات اجرایی بنا
مقطع دیوار ( Wall section )
دتیل سقف برج ناقوس
قوس
پلان
نما
عناصر ساختمان کلیسا قبل از تخریب
آسیب شناسی بنا
آسیب ها
عارضه ها
و …
