از کاربرد این نقش در معماری اوایل دوره اسلامی ایران اطلاعات چندانی در دست نیست.
از این دوره نمون های از نقش چلیپا از گچبری دیوار یک کلیسای اوایل دوره
اسلامی ازجزیره خارک بدست آمده است که وجود این نقش در یک کلیسا نباید هم
زیاد دور از انتظار باشد.
وجود دایره ها در این شکل برای تاکید بر چهار جهت اصلی است
نمونه دیگر از این دوره، یک کاشی است که مربوط به دوره سامانیان است و از
نیشابور بدست آمده است و هم اکنون در موزه متروپولیتن نگهداری می شود.
نقوش روی این کاشی بسیار نمادین به نظر میرسد. دوچلیپا با بازوهای برابر بر
روی هم قرار گرفته اند. آنچه بر نمادین بودن این نقش دلالت دارد، وجود یک
ستاره هشت پر در مرکز و وجود یک هشت ضلعی در فضای بیرونی چلیپا است ستاره
هشت پر را نمادی از گردونه خورشید میدانند. چون عدد هشت از دیر باز عدد
رمزی خورشید در سراسر اروپا، آسیا و آفریقاست
همچنان که وجود خورشید در مرکز، این نقش را بیش از پیش با موضوعات و مفاهیم
مربوط به چرخش زمین، جهات جغرافیایی و نمادهای کیهانی مرتبط می سازد
از مهمترین تحولات نقش چلیپا در این دوره، ظهور آن در
معماری آرامگاهی است.
درضلع هفتم و هشتم برج دوم خرقان نمونه اولیه از نقش چلیپا در معماری اسلامی ایران به طور بارز خود را نشان میدهد
در برخی منابع ذکر گردیده که مردمان باستان از آنجایی که بعد از مرگ یک
شخص، روحش را به صورت پرنده ای تجسم می کردند که به آسمان پرواز میکند،
پرنده را به شکل یک چلیپا تجسم کرده و به همین دلیل از آن زمان، چلیپا نماد
روح گردیده است
برروی یک مناره آرامگاهی دیگر در خرقان، پنج چلیپای شکسته برگرد یک دایره
که یک گل پنج پر در وسط دارد، به صورتی زیبا و نمادین کار شده است
شاید بتوانیم وجود پنج تایی این نقش را به تفکرات اسلامی چون پنج ستون دین،
پنج دسته احکام اسلام، پنج تن آل عبا و پنج پیامبر اولوالعزم مربوط دانست و
یا از آنجا که " عدد پنج را معمولا به زندگی انسان مربوط می دانند بتوان
آن را با این هدف که دوباره به فرد متوفی حیات دوباره بدهند، بر روی مناره
این آرامگاه و بدین گونه و با این ترکیب، نقش کرده اند
و......
