بخشی از مطلب
یکی از بناهای قدیمی و ارزشمند تهران قدیم است باغ نگارستان از باغ‌های
قدیمی تهران است این بنا چه از نظر تاریخچه، معماری و هنر به کار رفته در
ساخت آن و چه از نظر موقعیت کنونی و آثاری که در موزه‌های آن به نمایش در
آمده است، دارای اهمیت بسیار زیادی است که در 1222 ق، به دستور
فتح‌علی‌شاه به شکل هشت گوش با شاه‌نشین‌هایی به سبک دوره زندیه ساخته و به
گچ بری‌های زیبایی مزین شده است. این باغ از غرب تا خیابان صفی‌علی‌شاه و
از شرق تا دروازه دولت امتداد داشت و درب بزرگ آن به میدان بهارستان فعلی
باز می‌شد. در این باغ، دو عمارت با نام‌های قلمدان و دل گشا به دستور
فتح‌علی‌شاه و به دست هنرمندان عصر قاجار ساخته شده بود. اتاق‌هایی با
درهای چوبی و دو تالار بزرگ در طرفین ساختمان مرکزی این باغ وجود دارد. این
باغ دارای 64 اتاق، چهار تالار، کتاب‌خانه با چهار سالن و 600 متر زیربنا
است. تالارها با آینه کاری، نقوش طلایی، فرش‌های گران‌بها و چلچراغ‌های
با ارزش مزین شده و تابلوهای آن به دست هنرمندانی چون میرزا جانی نقاش،
میرزا بابا نقاش و عبدالله‌خان نقاش‌باشی کشیده شده است.
در 1307 ش، دکتر عیسی صدیق، وزیر معارف وقت، با تعدادی از فارغ
التحصیلان آن زمان که در فرانسه تحصیل کرده بودند، تصمیم گرفتند تا یک
دانش‌سرای عالی همچون مدارس فرانسه تأسیس کنند. برای تبدیل عمارت به
دانش‌سرا، از معمار و مهندس مهاجر روس، الکسی مارکف، کمک گرفته شد. سپس
با رعایت اصول معماری ایرانی، نقشه تبدیل عمارت به دانش‌سرا تهیه گردید.
باغ نگارستان نیز به دست سید علی اکبر باغبان طراحی شد. این باغ در واقع
اولین مرکز آکادمیک کشور است که به عنوان دارالمعلمین عالی برای پسران و
دارالمعلمات برای دختران تأسیس شد.
در زمان سلطنت مظفرالدین شاه (1318 ق)، مدرسه فلاحت (کشاورزی) و در 1329،
مدرسه صنایع مستظرفه (هنرهای زیبا) به ریاست محمد غفاری (کمال الملک) در
عمارت جنوبی و همچنین، مدرسه علمیه در عمارت شمالی به وجود آمد. سپس دو
آپارتمان در شمال نگارستان برای سکونت معلمان فرانسوی و در قسمتی دیگر، یک
ساختمان سه طبقه برای شاگردان تأسیس کردند. در 1315 ش، کتاب‌خانه باغ
ساخته شد که معاونت آن را پروین اعتصامی به عهده داشت. در 1335، مؤسسه لغت
نامه دهخدا، کلاس‌های زبان‌های خارجی، جغرافیا و کلاس‌های عمومی دانشکده
ادبیات دایر شد و در 1337 نیز مؤسسه تحقیقات اجتماعی در این مکان آغاز به
کار کرد. از 1341 تا 1370، دانشکده علوم اجتماعی در این محل دایر بود و پس
از انتقال آن، زمانی که در 1371 قصد واگذاری و تخریب آن را داشتند، دکتر
روح الامینی مقاله‌ای با عنوان <حسب حال> در روزنامه اطلاعات نوشت و
به واگذاری و تخریب آن اعتراض کرد. این محل نزدیک به دو سال مخروبه بود تا
این که در آبان 1374 دکتر حبیبی، معادل اول رئیس‌جمهور وقت، از این مکان
دیدن و یکی از کارشناسان میراث فرهنگی به نام مهندس دانشور را برای تهیه
نقشه و بازسازی باغ معرفی کرد. او نیز با هماهنگی دانشگاه، نقشه اولیه را
به دست آورد و تغییرات انجام شده را اصلاح کرد.
از جمله افراد شاخصی که در دارالمعلمین تحصیل کرده و در فرهنگ ما نقش مهم و
بسزایی داشته‌اند، می‌توان به استاد شهید آیت‌الله مطهری، آیت الله
طالقانی، پروین اعتصامی (کتاب‌دار باغ نگارستان) و دکتر حسن حبیبی،
معاون اول رئیس جمهوری، اشاره کرد. دکتر محمود حسابی نیز از محصلان و
مدرسان این مکان به شمار میآید و گفته‌اند که بعدها برای تدریس درس فیزیک
به دانشجویان، اولین دستگاه هواشناسی را در این محل نصب کرد. همچنین،
دکتر محمد حسن گنجی، بنیان گذار هواشناسی و جغرافیا، دکتر محمود روح
الامینی،
کاظم عصار، بدیع‌الزمان فروزان فر، دکتر محمد معین، دکتر قریب و... نیز دانش آموختگان و مدرسان این مؤسسه بوده‌اند.
در مقابل درب ورودی ساختمان مرکزی، از شمال، مجسمه شاعر حماسه‌سرای
ایران، فردوسی، مشاهده می‌شود که در 1315، توسط دانشجویان ایرانی که در
اروپا تحصیل می‌کردند ساخته و به این مکان منتقل شده است. این مکان از
قدیم به گل گشت فردوسی نیز معروف بوده است.
و.....
